Szkolenie piłkarskie młodzieży a filozofia współczesnej gry
opracowana na podstawie szkoły Ajaxu
oraz tendencji rozwojowych w piłce nożnej

 Grzegorz Dacka

strona 3

14

Graficzny przebieg w okresie dojrzewania przedstawia linia czerwona, dla chłopca opóźnionego w dojrzewaniu okres ten zaczyna się o jeden rok lub dwa później linia niebieska (rys. 8). Czy chłopiec jest później czy wcześniej dojrzewający można stwierdzić na podstawie obserwacji zmian zachodzących w stosunku długości tułowia do długości nóg. Wyrażana zmiana tego stosunku wskazuje wyraźne wejście w fazę intensywnego dojrzewania. Jeżeli wcześniej dojrzewający osiągną już pełny rozwój wskazane jest aby grał on w wyższej klasie rozgrywkowej. Zdarza się, że utalentowani chłopcy wykazują podczas fazy dojrzewania nieoczekiwany wzrost wytrzymałości, można to zaobserwować podczas niższych wartości pomiaru tętna przy stosowaniu tych samych obciążeń. W AJAXIE został wprowadzony w tym celu test biegu wahadłowego podczas, którego mierzone są średnie wartości tętna. Piłkarz podczas testu biega w tę i z powrotem między liniami oddalonymi od siebie o 22 m czas biegu między tymi liniami po każdym przebiegniętym odcinku jest regulowany.
    Zmiany jakie zachodzą w organizmie młodego piłkarza w okresie dojrzewania są brane pod uwagę przy planowaniu treści ich zajęć treningowych, chodzi tutaj głównie o proporcje między treningiem piłkarskim specjalistycznym a treningiem sprawności fizycznej. Trening kształtujący motorykę jak wcześniej zostało wspomniane zaczyna przynosić efekty, gdy jest stosowany w okresie dojrzewania, choć lepsze przynosi po jego zakończeniu. W AJAXIE aspekt ten rozwiązywany jest na trzy różne sposoby:
-    Koordynacja i szybkość trenowane są we wszystkich zespołach poczynając od juniorów młodszych B dochodzą do programu treningu aerobicu piłkarskiego, siły i siły dynamicznej szybkościowej.

KOORDYNACJA

    Współcześnie jest znacznie mniej okazji do rozwijania własnej sprawności. Dlatego też w treningu piłkarskim mankament ten należy uzupełniać nie zapominając też o treningu koordynacji funkcjonalnej dla piłki nożnej. Koordynacja to technika stosowana przy wykonywaniu wszelkich czynności ruchowych. W piłce nożnej są to:
-    strzał,
-    operowanie piłką,
-    uderzenie głową,
-    ruchy zwodne ciała.
Wszystkie te elementy techniczne piłkarz musi wykonać w najróżniejszych sytuacjach meczowych nie tracąc przy tym obrazu toczącej się na boisku akcji. Obojętne czy trenuje się technikę, szybkość czy siłę musimy zawsze pamiętać, że dobry rezultat jest efektem powtarzania ćwiczenia, tworzy mistrza, tym bardziej gdy ma się doczynienia z utalentowanym zawodnikiem. Z biegiem czasu powtarzane czynności ruchowe automatyzują się dzięki czemu zawodnik może skoncentrować się na innych aspektach gry, można wtedy zrozumieć na czym polega koncepcja gry AJAXU, która oczywiście wymaga od zawodnika tzw. inteligencji piłkarskiej.

TECHNIKA

    W treningu młodzieży w AJAXIE AMSTERDAM środek ciężkości położony jest na ćwiczeniach z piłką oraz na naukę i doskonalenie umiejętności czytania czyli przeglądu gry. Dlaczego w AJAXIE nacisk położony jest na trening techniki?
Ponieważ w długo falowym planie szkolenia technika okazuje się zawsze najważniejsza i zwycięska. Techniczne umiejętności są podstawą każdej czynności ruchowej nie tylko w piłce nożnej, ale i w życiu codziennym.
    W wieku 6 – 14 lat szczególne efekty w pierwszym rzędzie przynosi trening operowania piłką i koordynacji ruchowej. Obowiązuje tu stara zasada „Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał”. Ucząc się czegoś musimy wierzyć, że robimy to prawidłowo, dlatego w AJAXIE pracują profesjonalni trenerzy. Nigdy w treningu z młodzieżą nie ma za wiele treningu techniki. Najmłodsi i niewiele od nich starsi potrafią bez żadnego wysiłku i zahamowań wykonywać nawet skomplikowane ćwiczenia. Ich system nerwowy jest do tego przystosowany. Dzieci uczą się szybko, jest to kwestia obserwacji i zdolności koordynacyjnych. W AJAXIE ćwiczy się przede wszystkim zależność koordynacji wzrokowo mięśniowej oczy – nogi. Aby osiągnąć najlepsze rezultaty potrzebni są fachowi trenerzy, dobry program szkolenia i dobre wzory tylko wówczas zapewnimy utalentowanym zawodnikom prawidłowy i szybki rozwój. Najbardziej efektywnym treningiem techniki jest wspólny trening z wybranymi najlepszymi technicznie starszymi zawodnikami, którzy demonstrują pożądane wyszkolenie. Wtedy każdy chce być lepszy od swoich rówieśników przez co zawodnicy stymulują się do jeszcze bardziej intensywnej walki. Potrzebne jest tu pozytywne nastawienie do treningu, silny charakter i pragnienie pokazania się od jak najlepszej strony, tylko w takiej atmosferze, gdzie piłkarze dopingują się wzajemnie do wzmożonego wysiłku dochodzi do reakcji łańcuchowej pożądanych efektów.

TECHNIKA – TRENING

    W pierwszych latach szkolenia w AJAXIE nacisk kładziony jest na naukę i doskonalenie tzw. czucia piłki. osiąga się to między innymi poprzez ćwiczenia z najróżniejszymi piłkami. Każda piłka wymaga innego rodzaju techniki operowania dzięki temu czucie piłki jest coraz wszechstronniejsze. Operowanie małą piłką jest o wiele trudniejsze niż piłką dużą, ale jeżeli opanujemy jakieś ćwiczenia piłką małą to na pewno z łatwością wykonamy to samo ćwiczenie z piłką dużą. Zawodnikom w młodym wieku musimy stworzyć bazę do perfekcyjnej techniki piłkarskiej, wprawdzie opanowanie założonych elementów technicznych zadań ruchowych jest możliwe także w wieku późniejszym, ale przychodzi ono trudniej i wymaga dłuższego czasu. Każde ćwiczenie musi być wykonywane i opanowane, zarówno przez prawą, jak i lewą stronę. Osiągamy dzięki temu harmonijny i wszechstronny rozwój zawodnika. Tylko taki zawodnik, który jest wszechstronnie i wielofunkcyjnie wyszkolony może znaleźć miejsce w AJAXIE.
    Tak więc w najmłodszych latach buduje się podstawę do wszechstronnego operowania piłką, naszym celem jest osiągnięcie pełnej kontroli nad piłką. Piłka jest nam posłuszna. Koncepcja szkolenia w AJAXIE jest wpasowana w fazę rozwoju fizycznego młodych piłkarzy. Chłopcy od najmłodszego wieku uwielbiają grać w piłkę, nie istnieją dla nich granice czasowe, mogą godzinami grać gdziekolwiek, na skrawku wolnego placu. Najważniejsze dla nich to być jak najdłużej w posiadaniu piłki. Dopiero trochę później około 12 roku życia rozwijają się u nich bardziej społeczne cechy charakteru. Jest to czas kiedy można przejść do elementów szkolenia zespołowego, do uświadomienia młodym piłkarzom, że funkcjonują w zespole.
    W AJAXIE AMSTERDAM już we wczesnym okresie szkolenia wprowadza się różnorodne formy nauczania prawidłowej techniki biegu. Treningi te prowadzi się równie starannie jak treningi piłkarskie, w tym wieku młody zawodnik jest w stanie opanować ćwiczenia koordynacyjne tylko w całościowym wykonaniu. Nie należy w tym okresie zbyt drobiazgowo zwracać uwagę na popełnione błędy, tylko w rażących przypadkach należy zapobiegać niewłaściwemu wykonaniu. Ponieważ dziecko potrafi skoncentrować się lepiej na jednym zagadnieniu, należy ćwiczyć podczas treningu tylko ten jeden element techniki ruchu.

ĆWICZENIA KOORDYNACYJNE

    Na początku nowe elementy ruchowe wykonywane są z dużym usztywnieniem, przy dużym napięciu zbyt wielu mięśni, a to wymaga wysokiego nakładu energii. Przez wzorowy pokaz, właściwe wskazówki, wykonywaniu wielu powtórzeń, nowe ćwiczenie wykonywane jest z coraz to większą swobodą bez niepotrzebnych napięć mięśni i niepotrzebnych strat energii. Powodzenie jest zatem ukryte za wielokrotnym powtarzaniem ćwiczonego elementu ruchowego. Wiele ćwiczeń pracy nad doskonaleniem właściwej techniki ruchu, prowadzi w końcowej fazie do automatyzacji ruchu. Po pewnym czasie piłkarz jest w stanie zastosować w odpowiedniej sytuacji najbardziej odpowiednią technikę ruchu bez potrzeby myślenia o tym. Dlatego też młodzi zawodnicy AJAXU otrzymują pewne zadania do wykonania i opanowania w domu. U starszych zawodników zdolności koordynacyjne dużych grup mięśniowych przenoszą się także na zdolność wykonywania coraz bardziej wysublimowanej techniki piłkarskiej. Wszelkie zadania ruchowe wykonywane są zatem w sposób automatyczny dopiero wtedy można dostrzec, że jest to jeden z warunków funkcjonowania systemu gry AJAXU.

KOORDYNACJA I PRACA NÓG

    Dlaczego w AJAXIE przywiązuje się tak wielkie znaczenie do pracy nóg i związanej z tym koordynacji? Dlatego, że w procesie rozwoju fizycznego system unerwienia i możliwości funkcjonalne rąk wyprzedzają funkcjonalność nóg, które w normalnych warunkach życiowych zawsze pozostają pod tym względem upośledzone. W AJAXIE ćwiczy się nie tylko z piłką. Jednocześnie bardzo dużo czasu poświęca się na specjalne ćwiczenia koordynacyjne nóg już z najmłodszymi, gdyż ich system nerwowy jest do tego przygotowany. W ćwiczeniach tych bardzo dużą wagę przywiązuje się do oddziaływania różnych bodźców nerwowo mięśniowych pozytywnie oddziaływujących na pracę nóg. Dobra praca nóg ma dla piłkarza podstawowe znaczenie, w każdym momencie walki meczowej musi on dostosować technikę biegu do odpowiedniej sytuacji na boisku. Kiedy wybiegamy na pozycję to poruszamy się w pełną szybkością i długimi krokami. Będąc natomiast w pobliżu piłki najczęściej w ograniczonym polu, gdy trzeba być w każdym momencie przygotowanym na przyjęcie piłki, gdy trzeba zmienić gwałtownie kierunek biegu to w takich momentach konieczna jest umiejętność poruszania się małymi krokami bez potrzeby zmniejszania szybkości biegu. Aby opanować taką technikę biegu w treningu wykonuje się wiele biegów z przeszkodami, w ten sposób zmusza się piłkarzy do kontroli długości kroku poprzez konieczność dostosowania długości kroku do pokonywanych przeszkód. Odległości między przeszkodami dostosowane są do wieku ćwiczących oraz do zadań treningowych. Mniejsze odległości między przeszkodami to trening krótkich kroków o wysokiej częstotliwości. Większe odległości to ćwiczenia dłuższych kroków. Biegając na wyższych przeszkodach ćwiczy pełny wymach noga w górze tzw. skip, tutaj także wysokość przeszkód musi być dostosowana do wieku i poziomu ćwiczących. Wyższe przeszkody mogą być stosowane wówczas, gdy zawodnicy opanują właściwą technikę biegu na przeszkodach niższych. Dobra praca nóg jest podstawą dobrej techniki strzału, gdyż tylko przy wysokiej koordynacji możemy mówić o doskonaleniu różnych strzałów na bramkę. Stabilne utrzymanie się na nogach to efekt dobrej pracy nóg i wysokiej koordynacji.
Do metod szkolenia w AJAXIE zaczynając już z najmłodszymi należą ćwiczenia rytmiki nóg. Prowadzą one do coraz zwinniejszych ruchów. W takich przypadkach można już mówić o lekkości wykonywania poszczególnych ćwiczeń nóg.

LEKKOŚĆ PRACY NÓG

    Panowanie nad piłką na przestrzeni 1 m2 wymaga swobodnej pracy nóg. W AJAXIE wykonuje się wiele ćwiczeń doskonalących prace nóg. Aby lekko poruszać się na nogach piłkarz musi mieć silne mięśnie stawu skokowego. Dlatego wykonuje się podczas treningu dużo ćwiczeń skocznościowych.
    W okresie dojrzewania rośnie się szybciej niż w okresie poprzedzającym, ale nie odnosi się to jednakowo do wszystkich części ciała.
W pierwszej kolejności najszybciej rosną nogi co oczywiście prowadzi do zmian w dotychczasowych proporcjach długości tułowia i nóg (rys. 9).

15

<<< STRONA 2 ------ STRONA 4 >>>